Ο φελλός ανέκαθεν ήταν στην καρδιά της Mazda. Πάνω από 100 χρόνια πριν, η εταιρεία είχε ξεκινήσει ως κατασκευαστής προϊόντων φελλού. Σήμερα, η Mazda επαναπροσδιορίζει αυτές τις ρίζες, στο πρώτο της ηλεκτρικό όχημα, το MX-30* – και όχι μόνο για νοσταλγικούς λόγους.  Το συχνά υποτιμημένο υλικό μας επιδεικνύει μια ολοκληρωμένη σειρά εκπληκτικών χαρακτηριστικών που κάνουν το φελλό μια εξαιρετική επιλογή για εφαρμογές στη σύγχρονη αυτοκινητοβιομηχανία. 

Ο φελλός και το MX-30: Εκεί που παρελθόν και μέλλον συναντιούνται

Τι είναι αυτό που κάποιος σκέφτεται όταν ακούει το όνομα της Mazda; Ο περιστροφικός κινητήρας και η νίκη στο Le Mans. Το roadster και το εικονικό Mazda MX-5. Η ιδιαίτερη οδηγική απόλαυση και άνεση που συνδέονται με την Jinba Ittai αίσθηση. Ωστόσο, κάποιοι λίγοι άνθρωποι θα αναφέρουν τον φελλό. Σήμερα, μόνο οι πραγματικοί υποστηρικτές της μάρκας γνωρίζουν ότι η Mazda ξεκίνησε ως κατασκευαστής φελλών, ονόματι Toyo Cork Kogyo το 1920. Την τότε περίοδο, οι φελλοειδής βελανιδιές υπήρχαν σε αφθονία στην περιοχή της Hiroshima, και τα τοπικά ναυπηγεία αντιπροσώπευαν μια ανοδική πηγή ζήτησης για προϊόντα φελλού. 

Αν και η Mazda άφησε πίσω της την εποχή του φελλού, με το MX-30, το πρώτο ηλεκτροκίνητο μοντέλο της εταιρείας που αντιπροσωπεύει ένα τολμηρό βήμα για το βιώσιμο μέλλον της αυτοκινητοβιομηχανίας, η μάρκα ήθελε να αποδώσει φόρο τιμής σε αυτή τη πλούσια κληρονομιά.

Διαθέτει μια λογικού μεγέθους μπαταρία λιθίου στις 35.5 kWh, το μοντέλο δεν είναι απλά χωρίς εκπομπές – αλλά κρατάει και το συνολικό αποτύπωμα άνθρακα στο ελάχιστο, καθώς και εκπέμπεται σημαντικά λιγότερο CO2 κατά τη διαδικασία παραγωγής. 

Επιπλέον, το μοντέλο διαθέτει μια σειρά από καινοτόμα και βιώσιμα υλικά, από δέρμα vegan έως και ίνες που είναι  κατασκευασμένες από υλικό που αναπνέει που παράγεται από ανακυκλώσιμα μπουκάλια PET και φυσικά, φελλό. "Τοποθετήσαμε φελλό εκεί που συνήθως χρησιμοποιείται καουτσούκ στο αυτοκίνητο: Στην κεντρική κονσόλα και στις εσωτερικές χειρολαβές των θυρών. "Αυτό προσδίδει την οπτική και απτική ζεστασιά της φύσης στο όχημα,” λέει ο Jo Stenuit, ο οποίος είναι Design Director στη Mazda Motor Europe. Όμως η εμφάνιση δεν είναι ο μόνος λόγος για τον οποίον ο φελλός αναδείχθηκε ως το υλικό που ξεχωρίζει στο MX-30. Συγκριτικά με το καουτσούκ, ο φελλός είναι μια πιο βιώσιμη και εξαιρετικά λειτουργική επιλογή σε περισσότερα από ένα θέματα.

*Mazda MX-30 e-Skyactiv: WLTP κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (συνδυασμένη) 19 kWh/100km; WLTP CO2 εκπομπές (συνδυασμένες) 0 g/km. Τα οχήματα είναι αναγνωρισμένα σύμφωνα με τη διαδικασία έγκρισης τύπου WLTP (Κανονισμός (ΕΕ) 1151/2017; Κανονισμός (ΕΕ) 2007/715). Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας NEDC (συνδυασμένη) 17,3 kWh/100km;  NEDC CO2 εκπομπές (συνδυασμένες) 0g/km. Για την παροχή συγκρισιμότητας οι αναφερόμενες τιμές είναι NEDC -  οι τιμές προσδιορίζονται σύμφωνα με τον Κανονισμό Εφαρμογής (ΕΕ) 1153/2017. 

Ανθεκτικό, άνετο, βιώσιμο

Όσον αφορά τα φυσικά υλικά, ο φελλός είναι σίγουρα μια από τις πιο ευέλικτες και φιλικές προς το περιβάλλον διαθέσιμες επιλογές. Προέρχεται από το φλοιό των βελανιδιών χωρίς να προκαλείται καμία ζημιά στα ίδια τα φυτά. Μόνο αυτό το συγκεκριμένο είδος δέντρου έχει φλοιό που αναγεννιέται, που σημαίνει ότι μόλις απογυμνωθεί από το εξωτερικό του κέλυφος, το δέντρο θα αναπαράγει πλήρως το προστατευτικό περίβλημα χωρίς καμία παρενέργεια. Συνήθως πριν την πρώτη συγκομιδή, μια φελλοειδής βελανιδιά μεγαλώνει για 25 χρόνια εντελώς ανενόχλητη. Από τότε και έπειτα, ένα μεμονωμένο φυτό βελανιδιάς θερίζεται κάθε εννέα χρόνια. Όσο αυξάνεται η ηλικία του δέντρου, η ποιότητα του φλοιού και συνεπώς τα προϊόντα του φελλού που παράγονται αυξάνεται: για παράδειγμα για τη παραγωγή πωμάτων φιαλών υψηλής ποιότητας, χρησιμοποιούνται μόνο φλοιοί δέντρων που είναι τουλάχιστον 40 ετών. 

Εν τω μεταξύ, τα δάση φυλλοειδών βελανιδιών εκτείνονται σε 2,2 εκατομμύρια εκτάρια της περιοχής της Μεσογείου μεταξύ της Πορτογαλίας και της Τυνησίας, ενώ αποτελούν φυσικό βιότοπο για περισσότερα από 200 διαφορετικά είδη και θεωρούνται ένα από τα 36 hotspot βιοποικιλότητας στον κόσμο. Και δεν είναι μόνο αυτό: Τα δάση χρησιμεύουν επίσης ως τεράστιες καταβόθρες άνθρακα, ενδεικτικά ένα εκτάριο από φελλό συγκρατεί 14,7 τόνους επιβλαβούς αερίου ετησίως. Το αποτέλεσμα; Ο φελλός είναι ένα από τα ελάχιστα υλικά που διαθέτουν αρνητικό αποτύπωμα άνθρακα: Σημαντικά περισσότερο CO2 δεσμεύεται παρά εκπέμπεται κατά τη διάρκεια παραγωγής του φελλού.

Επομένως ο φελλός είναι απόλυτα σύμφωνος  με το όραμα βιωσιμότητας που εκφράζεται στο Mazda MX-30 – αλλά αυτό δεν είναι το μόνο που μπορεί να κάνει αυτό το θαυμαστό υλικό. Ο φελλός είναι επίσης αδιαπέραστος από υγρά και αέρια και παρουσιάζει υψηλή αντοχή στην τριβή. Αυτό οφείλεται στην ειδική κυψελοειδή δομή του φελλού, όπως καθώς και μια ουσία που ονομάζεται σουβερίνη, η οποία αποτελεί περίπου το 45 τοις εκατό του υλικού. Είναι εκ φύσεως υδροφοβικό, και δρα ως σφραγιστικό κατά της διείσδυσης νερού και άλλων υγρών. Χαρακτηριστικά τα οποία είναι απαραίτητα για τις εφαρμογές του εσωτερικού του αυτοκινήτου, όπου τα υλικά χρησιμοποιούνται συχνά για πολλά χρόνια. Η σουβερίνη επίσης έχει εξαιρετική μόνωση στη θερμότητα και στην ακουστική και κάνει το φελλό υποαλλεργικό – άλλο ένα εξαιρετικό πλεονέκτημα της χρήσης του στην καμπίνα του οχήματος. Επιπλέον, ο φελλός είναι εξαιρετικά ελαφρύς, καθώς 60% από τη συνολική του μάζα αποτελείται από αέριο – με βάρος μόνο 0,16 γραμμάρια ανά cm², αυτό το φυσικό υλικό υπερέχει σε πολλά σημεία από τα καθιερωμένα πλαστικά και καουτσούκ. Η φυσική υφή και η ευκαμψία, το κάνουν ζεστό και ευχάριστο στην αφή, προσφέροντας τέλεια σχεδιαστική εμφάνιση και απτική εμπειρία για τους επιβαίνοντες του MX-30. 

Mazda και Amorim: Περνώντας τη βιωσιμότητα στο επόμενο επίπεδο

Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά καθιστούν το φελλό ένα εξαιρετικό υλικό βάσης για τις εφαρμογές των αυτοκινήτων. Προτού όμως χρησιμοποιηθεί αυτό το υλικό στο Mazda MX-30, έπρεπε να πραγματοποιηθούν μερικά επιπλέον βήματα. Όπως τα περισσότερα φυσικά υλικά , έτσι και ο φελλός είναι διαθέσιμος σε πολλές διαφορετικές ποιότητες και βαθμούς – και οι τεχνικές απαιτήσεις που τέθηκαν από τους μηχανικούς της Mazda ήταν υψηλές. "Το εσωτερικό μπορεί να είναι ένα πολύ σκληρό περιβάλλον. Για παράδειγμα, οι υπεριώδεις ακτίνες που διεισδύουν στην καμπίνα μπορούν να υποβαθμίσουν την ποιότητα του φελλού με την πάροδο του χρόνου", εξηγεί ο Youichi Matsuda, Chief Designer για το MX-30. Και καθώς το μοντέλο είναι το πρώτο αυτοκίνητο μαζικής παραγωγής που διατίθεται στην Ευρώπη και χρησιμοποιεί φελλό, τα παραδείγματα ήταν σπάνια. 

Στην Amorim Cork Composites, μια θυγατρική ενός από τους μεγαλύτερους παραγωγούς φελλού στον κόσμο, η ομάδα προϊόντων της Mazda βρήκε ένα συνεργάτη που θα μπορούσε να διασφαλίσει την ποιότητα και τη λειτουργικότητα του φελλού. Η θυγατρική βρίσκεται στην κοιλάδα Douro της Πορτογαλίας, η οποία είναι μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO, ο κατασκευαστής όχι μόνο παράγει υψηλής ποιότητας φελλό, αλλά δεσμεύεται επίσης για ένα βιώσιμο επιχειρηματικό μοντέλο σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας. Εφαρμόζοντας τις αρχές της κυκλικής οικονομίας, η εταιρεία έχει εφαρμόσει μια ολοκληρωμένη παραγωγική διαδικασία που επιτρέπει και προωθεί την επαναχρησιμοποίηση όλων των υποπροϊόντων που σχετίζονται με την επεξεργασία του φελλού. Έτσι, το 60% των ενεργειακών αναγκών της εταιρείας καλύπτεται με ενέργεια από βιομάζα που παράγεται από σκόνη φελλού, ένα παραπροϊόν της παραγωγικής διαδικασίας. Όπου είναι δυνατόν, ο φελλός ανακυκλώνεται ή επαναχρησιμοποιείται σε άλλες εφαρμογές- όπως αποδείχθηκε στη συνεργασία με τη Mazda.

Ο φελλός που χρησιμοποιείται στο MX-30 είναι κατασκευασμένος από υπολείμματα φελλού και πλεονάζοντα κομμάτια που συσσωρεύονται κατά τη παραγωγή πωμάτων για φιάλες. Αυτό σημαίνει ότι μόνο ο φελλός υψηλότερης ποιότητας που συλλέγεται από δέντρα ηλικίας τουλάχιστον 40 ετών βρίσκει τον δρόμο του για το εσωτερικό του αυτοκινήτου. Ο φελλός στη συνέχεια κοκκοποιείται και σχηματίζεται σε ένα μακρόστενο υλικό με τη βοήθεια διαφορετικών συνδετικών παραγόντων. Για την επίτευξη της απτικής, αισθητικής και χαρακτηριστικών απόδοσης που εμφανίζονται στο MX-30, ο σύνθετος φελλός περνάει από μια περίτεχνη διαδικασία διύλισης. Για παράδειγμα, χρησιμοποιείται ειδική επίστρωση και υλικό βάσης για την εξασφάλιση ιδιαίτερης αντοχής και αντίστασης στις ακτίνες UV.

Μαζί, οι δύο εταιρείες κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα σύνθετο φελλό που είναι κατάλληλος για τις υψηλές απαιτήσεις που έχει η καμπίνα του αυτοκινήτου, αξιοποιώντας στο έπακρο τα εξαιρετικά χαρακτηριστικά που έρχονται φυσικά με αυτό το θαυμαστό υλικό. Αυτό μπορεί να είναι μόνο η αρχή: "Ο φελλός έχει πολλές δυνατότητες για την αυτοκινητοβιομηχανία", λέει η Sandra Höner zu Bentrup, Senior Colour and Material Designer του Ευρωπαϊκού κέντρου Ερευνών της Mazda. "Απλώς είναι μία πρώτη εφαρμογή του τι θα μπορούσαμε να κάνουμε με αυτό το υλικό". Θα μπορούσαμε λοιπόν να δούμε το φελλό σε περισσότερα επερχόμενα μοντέλα της Mazda; Το μέλλον μας επιφυλάσσει εκπλήξεις!

Φελλός παντού: Ένα ευέλικτο προϊόν 

Τα φυσικά χαρακτηριστικά του φελλού τον καθιστούν ως ένα εξαιρετικό υλικό για πολλές διαφορετικές εφαρμογές. Γνωρίζατε ότι ο φελλός χρησιμοποιήθηκε στους παρακάτω τομείς;

• Μεταφορές: Ο φελλός χρησιμοποιείται ευρέως ως ελαφρύ και αποτελεσματικό μονωτικό υλικό στα τρένα, πλοία ή αεροδιαστημικές εφαρμογές. Ο φελλός μπορεί να βρεθεί σε οροφές, τοίχους, χωρίσματα ή δάπεδα. 

• Αυτοκινητοβιομηχανία: Αν και ο φελλός εξακολουθεί να είναι ασυνήθιστος ως στοιχείο εσωτερικής διακόσμησης, χρησιμοποιείται συχνά σε δομικά στοιχεία (ηχομόνωση) ή για παρεμβύσματα (υδατοαπωθητικό)

• Δάπεδα: Ειδικά στη Γερμανία, ο φελλός είναι ένα δημοφιλές υλικό για δάπεδα στα σπίτια- ή για ηχομόνωση είτε για το ίδιο το πάτωμα. 

• Μόδα: Από παπούτσια μέχρι και τσάντες, αξεσουάρ από φελλό μπορούν να βρεθούν σε ολόκληρο τον κόσμο της μόδας.