του Νεκτάριου Διατσίδη

Η συμπεριφορά των ελαστικών της μοτοσυκλέτας αλλά και του αυτοκινήτου κάτω από τις δυνάμεις που αναπτύσσονται, είναι ένας συνδυασμός πολλών παραμέτρων που καλό είναι να γνωρίζουμε όσο το δυνατόν περισσότερα ως οδηγοί για τη μέγιστη ασφάλεια τη δική μας αλλά και των υπολοίπων στους δρόμους.

Μία γνωστή από τη φυσική ιδιότητα της τριβής είναι ότι η τριβή είναι μεγαλύτερη όταν οι δύο επιφάνειες που έρχονται σε επαφή έχουν στατική τριβή και δεν υπάρχει ταχύτητα ολίσθησης μεταξύ τους. Αν οι δύο επιφάνειες ολισθαίνουν με μεγάλη διαφορά ταχύτητας τότε η δύναμη τριβής είναι μικρότερη και αναπτύσσονται υψηλές θερμοκρασίες και αποκολλήσεις των υλικών της κάθε επιφάνειας με το μαλακότερο υλικό να έχει τη φθορά.

Ας δούμε λοιπόν το φαινόμενο της ολίσθησης μέσα από επεξηγηματικές φωτογραφίες και σχεδιαγράμματα.

Στα ελαστικά της μοτοσυκλέτας η εξωτερική καμπύλη επιφάνεια δέχεται παραμορφώσεις και στις στροφές όπου εφαρμόζεται η πλευρική δύναμη από τη φυγόκεντρο, δημιουργούνται κάποιες δυνάμεις που παραμορφώνουν διαφορετικά τη συνολική επιφάνεια επαφής του ελαστικού με το δρόμο. Καθώς το ελαστικό κυλάει στο δρόμο, το σημείο της πρώτης επαφής του ελαστικού στο εμπρός μέρος της συνολικής επιφάνειας, αναπτύσσει μία μικρή πλευρική δύναμη και όχι τη μέγιστη δυνατή, καθώς έχει μία μικρή ελαστική παραμόρφωση και δεν μπορεί να δεχθεί μεγάλη πλευρική δύναμη ούτε να αναπτύξει μεγάλη τριβή. Λόγω αυτής της ελαστικής πλευρικής παραμόρφωσης ο τροχός διαγράφει μία διαφορετική τροχιά χάνοντας την ιδανική νοητή και σχηματίζοντας μία μικρή γωνία ολίσθησης η οποία όταν είναι πολύ μικρή και οφείλεται σε ελαστικές παραμορφώσεις και ονομάζεται γωνία εκτροπής. Στο μέσο της επιφάνειας επαφής και προς το πίσω μέρος αυτής, η παραμόρφωση της εξωτερικής γόμας του ελαστικού φτάνει τη μέγιστη δυνατή όπως και η τριβή επίσης και στο τέλος της επαφής η τριβή πλέον δεν είναι στατική αλλά υπάρχει διαφορά ταχύτητας ανάμεσα στις δύο επιφάνειες με αποτέλεσμα τη μειωμένη δύναμη τριβής καθώς είναι πλέον τριβή ολίσθησης.

Όλες οι παραμορφώσεις στην εξωτερική επιφάνεια αλλάζουν με την αύξηση των δυνάμεων, φτάνοντας σε μία μέγιστη διαθέσιμη πρόσφυση του ελαστικού η οποία συμβαίνει όταν υπάρχει μία σχετικά μεγάλη γωνία εκτροπής στο όριο του να χαρακτηριστεί γωνία ολίσθησης. Το εμπρός μέρος επαφής του ελαστικού αναπτύσσει αμέσως μέγιστη πλευρική παραμόρφωση και τριβή, ενώ από τη μέση και προς τα πίσω υπάρχει τριβή ολίσθησης με αρκετή διαφορά ταχύτητας στο τελείωμα της επαφής με το δρόμο.

Η χαμηλότερη τριβή στο πίσω μέρος της επιφάνειας προκαλεί μία ροπή στο εμπρός σύστημα διεύθυνσης της μοτοσυκλέτας και του εμπρός τροχού ώστε αυτός να έχει την τάση να στρίψει προς το εσωτερικό της στροφής και να σηκώσει την πλαγιασμένη μοτοσυκλέτα σε αυτό το κρίσιμο σημείο. Αν πλαγιάσει ακόμη περισσότερο η μοτοσυκλέτα, τότε το παραπάνω πλάγιασμα μπορεί να φτάσει τη διαθέσιμη πρόσφυση στο μέγιστο και μετά με μεγαλύτερη γωνία ολίσθησης ο εμπρός τροχός στρίβει ακόμη περισσότερο και με περισσότερο γλίστρημα, οδηγώντας τελικά σε πτώση από μπροστινό, ή αν το πίσω ελαστικό έχει λιγότερη πρόσφυση τότε ένας συνδυασμός ολίσθησης οδηγεί σε Highside.

Αυτή η διαδικασία της κίνησης του εμπρός τροχού προς τα μέσα στη στροφή αλλά και μία μικρή γωνία ολίσθησης του πίσω, είναι το όριο ισορροπίας όπου η μοτοσυκλέτα μπορεί να στρίψει και θέλει ιδιαίτερη προσοχή να αντιλαμβανόμαστε τις μικρές γωνιές εκτροπής που δύσκολα γίνονται αντιληπτές λόγω τις ομαλής συμπεριφοράς, πριν φτάσουν οι γωνίες σε μεγάλη ολίσθηση.

Όλη αυτή η παραπάνω διαδικασία μερικής ή ολικής ολίσθησης της επιφάνειας επαφής των ελαστικών, έχει ως αποτέλεσμα την ομαλή αρχικά δημιουργία δυνάμεων τριβής και όπως φαίνεται και στο λεγόμενο διάγραμμα ολίσθησης, δημιουργείται μία αναλογική καμπύλη αύξησης της διαθέσιμης πρόσφυσης σε συνάρτηση της γωνίας εκτροπής σε αρχικό στάδιο, ενώ από τη μέγιστη διαθέσιμη πρόσφυση και μετά η γωνία γίνεται ολίσθησης και η πρόσφυση μειώνεται όσο η γωνία αυξάνει.

Η γνώση λοιπόν αυτών των παραπάνω εννοιών και η αντίληψη του τι ακριβώς συμβαίνει στο μικροσκόπιο ουσιαστικά σε κάθε φαινόμενο, είναι μία γνώση που βοηθά τον κάθε οδηγό - αναβάτη να οδηγεί καλύτερα και να αποφεύγει τους κινδύνους που μπορεί να προκύψουν ανά πάσα στιγμή στους δρόμους. Η χρήση όσο το δυνατόν καινούργιων ελαστικών ιδιαίτερα στη μοτοσυκλέτα συμβάλει στην ασφάλεια γιατί με σκληρά και φθαρμένα ελαστικά αλλάζουν όλα τα δεδομένα και η οδική συμπεριφορά της μοτοσυκλέτας γίνεται άκρως επικίνδυνη.